28 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940.
ΤΟ ΟΧΙ ΠΟΥ ΑΚΟΜΑ ΔΙΧΑΖΕΙ.
Οκτώβριος του 1940. Ένας Οκτώβριος διαφορετικός από τους προηγούμενους άλλους, σκοτεινός, βροχερός, παγερός και απελπιστικός, που ήλθε για να υπενθυμίσει στην ανθρωπότητα ότι και η ισχυρότερη πολεμική μηχανή, εάν δεν συνοδεύεται από τις ηθικές δυνάμεις και το δίκαιο, δεν οδηγεί στη νίκη. Ώρα 03.30 της 28ης Οκτωβρίου 1940 σε μια διώροφη κατοικία της Κηφισιάς, χωμένη στα πεύκα και στις δροσερές πικροδάφνες, αρχίζει να παίζεται η πρώτη πράξη του δράματος, που θα έμενε στην Ιστορία ως ένα σημείο αναφοράς της Ελληνικής λεβεντιάς και της Εθνικής υπερηφάνειας. Είναι η στιγμή που ο Ιταλός πρεσβευτής στην Ελλάδα Γκράτσι επιδίδει στον Έλληνα Πρωθυπουργό Ιωάννη Μεταξά το ιταμό τελεσίγραφο, το οποίο έγραφε: << Η Ιταλική Κυβέρνησις ηναγκάσθη επανειλημμένως να διαπιστώση ότι κατά την εξέλιξιν της παρούσης συρράξεως η Ελληνική Κυβέρνησις έλαβεν και εστήριξεν στάσιν, η οποία αντίκειται όχι μόνον ως προς τας ομαλάς σχέσεις ειρήνης και καλής γειτονίας, μεταξύ των δύο χωρών, αλλά και ως προς τα καθιερωμένα καθήκοντα, απορρέοντα δια την Ελληνικήν Κυβέρνησιν εκ της ιδιότητος της, ως ουδετέρου κράτους >>.
Στην ερώτηση του Μεταξά τι σημαίνει αυτό, ο Γκράτσι απάντησε: << Η Κυβέρνησίς μου απαιτεί την κατάληψιν στρατηγικών σημείων εντός του Ελληνικού εδάφους, προκειμένου να διασφαλισθή η ουδετερότης της Ελλάδος. Εις περίπτωσιν αντιστάσεως αυτή θα καμφθή δια των όπλων >>. Και ο Μεταξάς όπως εξομολογήθηκε αργότερα σε ανθρώπους του: << Με μάτια θολά από ταραχή και υπό το βάρος της δραματικής ευθύνης, που θα έπρεπε να αναλάβω τη στιγμή εκείνη απέναντι στο Έθνος, στις παραδόσεις, αποφάσισα με φωνή συγκινημένη, αλλά σταθερή, να πω. Ώστε λοιπόν Πόλεμος >>. Είναι χωρίς αμφιβολία δύσκολο να υποθέσει κανείς ποίου η έκπληξη και η ταραχή θα ήταν μεγαλύτερη. Του Μεταξά διαβάζοντας το τελεσίγραφο ή του Γκράτσι ακούοντας το αποφασιστικό << ΟΧΙ >>. Και στο ημερολόγιό του ο Γκράτσι μεταξύ των άλλων έγραψε: << Ο ηλικιωμένος αυτός άνθρωπος που στεκόταν ολόρθος εκεί μπροστά μου, με το Έθνος του μπροστά του, είχε προτιμήσει στην υπέρτατη ετούτη στιγμή την οδό της θυσίας, παρά την ατίμωση >>. Αυτή ήταν η θρυλική στιγμή του << ΟΧΙ >>, που πολλοί αγνοούν και πάμπολλοι προφασίζονται ότι δεν γνωρίζουν. Η αυλαία είχε πέσει και μια άλλη αυλαία άνοιγε.
Σήμερα για την απόφαση αυτή του Μεταξά ιστορικοί και συγγραφείς διίστανται. Όσοι πρόσκεινται στην αριστερά υποστηρίζουν ότι το << ΟΧΙ >> δεν ήταν επιλογή του Μεταξά, αλλά αποτέλεσμα των πατριωτικών συναισθημάτων του Ελληνικού Λαού, τα οποία τον υποχρέωσαν να απαντήσει αρνητικά. Εάν πράγματι ισχύει αυτό τότε ο αυθόρμητος ενθουσιασμός και η ηθική συμπαράσταση, που εκφράσθηκαν την επόμενη ημέρα, δεν δικαιολογούνται, αφού ο κόσμος αντί να επευφημεί και να εναγκαλίζεται το Μεταξά, θα έπρεπε να αδράξει την ευκαιρία να τον αποδοκιμάσει και ακόμα να προσπαθήσει να τον ανατρέψει. Οι πιο πολλοί υποστηρίζουν με βάση ιστορικά στοιχεία και τεκμήρια ότι ο Μεταξάς ήταν αυτός που με το << ΟΧΙ >> του πρόβαλε αντίσταση στις απαιτήσεις της Ιταλίας. Ο αείμνηστος Παναγιώτης Κανελλόπουλος, που είχε εκτοπισθεί από την κυβέρνηση του Μεταξά, στο βιβλίο του << Τα χρόνια του Μεγάλου Πολέμου >> μεταξύ των άλλων έγραψε: << Πρέπει να είμεθα ευγνώμονες εις τον Ιωάννην Μεταξάν, διότι είπεν ολομόναχος εις το σκότος της νυκτός το μέγα << ΟΧΙ >>. Λέγουν όσοι αντιμετωπίζουν με εμπάθειαν και αυτά τα ανάγλυφα γεγονότα της Ιστορίας, ότι το << ΟΧΙ >> το είπεν ο λαός. Ναι το είπεν ο λαός, αλλά αφού το είχεν πει ο Μεταξάς προηγουμένως >>.
Τα ιστορικά στοιχεία του τότε καθεστώτος και του παράνομου Ελληνικού τύπου καθώς και τα ξένα στοιχεία, επίσημα ή όχι, της εποχής εκείνης οδηγούν στη βεβαιότητα ότι η ευθύνη και η μετέπειτα δόξα για το << ΟΧΙ >> ανήκουν στον ίδιο το Μεταξά, είτε μας αρέσει, είτε δεν μας αρέσει. Αναμφισβήτητα ο Ελληνικός Λαός ήταν έτοιμος να δεχθεί αυτήν την απόφαση να βρεθεί σε σύμπνοια μαζί του και να συμμετάσχει με τον τρόπο του στο Έπος του Σαράντα. Σύμπαντες τότε οι Έλληνες επαναλάμβαναν ακόμα μια φορά το << ΟΧΙ >> της μακρότατης παράδοσής των, επαναλάμβαναν δηλαδή στην οικουμένη της εποχής εκείνης την πίστη πως το μυστικό της ευτυχίας είναι η ελευθερία και το μυστικό της ελευθερίας υπήρξε πάντοτε το θάρρος, ακόμα και η θυσία. Γιατί όσοι δεν γνωρίζουν να πεθαίνουν για την ελευθερία δεν έχουν θέση στο φως του ήλιου. Μ΄αυτόν τον τρόπο κινήθηκε η Ελλάδα, από άκρη σε άκρη ως μια ψυχή και μια ιδέα, εκείνη την ημέρα του προχωρημένου φθινοπώρου, σαν ορμητικός χείμαρρος που φώτισε την ανθρωπότητα, ξεπλένοντας τη μέχρι τότε ντροπή της Ευρώπης.
Ο Πρωθυπουργός Ιωάννης Μεταξάς έφθασε στο ακρότατο σημείο της Δόξας του. Έγινε ο Γιάννης για το λαό και το στρατό. Στο στρατιωτικό νοσοκομείο ο τραυματίας στρατιώτης είχε γείρει στο προσκέφαλό του βαρύς και όταν η αδελφή νοσοκόμος τον ρώτησε τι θέλει, εκείνος της απάντησε χωρίς δισταγμό: << Θέλω τον Γιάννη >>.
Για την αναγνώριση του και από τους αντιπάλους του διαβάζουμε την πρώτη στροφή από το ποίημα του Χρ. Χρηστίδη, που είχε δημοσιευθεί στις 16 Νοεμβρίου 1940.
<<Τώρα που η Φήμη δουλεύει και υφαίνει τον θρύλο
Που η μορφή σου θα ντύση με τήβενο Δόξας
Δύσπιστοι χθες ή εχθροί σου ζητούμε τη χάρι
Την προσφορά μας εδώ να σου φέρωμε τώρα
Και να σου πούμε, σαν άντρες, κι εμείς: Είχες δίκιο>>.
Είτε μας αρέσει, είτε δεν μας αρέσει, ο Ιωάννης Μεταξάς υπήρξε ένα ιστορικό πρόσωπο με πάρα πολλά θετικά στοιχεία για την Ελλάδα. Ο Ιωάννης Μεταξάς, όπως γράφει ο αριστερός ιστορικός Σπύρος Λιναρδάτος, <<έγινε από τη φορά της ιστορίας ηγέτης του Ελληνικού Λαού>>, ο δε αριστερός δημοσιογράφος Ιωάννης Βούλτεψης στο βιβλίο του <<Συναγωνιστής Ακέλας>> γράφει: <<Το ΟΧΙ δεν το είπε ο Ζαχαριάδης, ούτε ο Λαός, το είπε ο άνθρωπος με τις πιτζάμες..>>
Η Ιστορία έφερε έτσι τα πράγματα, ώστε ο Ιωάννης Μεταξάς να αποκτήσει στο τέλος της ζωής του αξιοζήλευτη υστεροφημία και να συνδέσει το όνομά του με το Έπος του Σαράντα, ανεξάρτητα εάν αμφισβητείται από ορισμένους κύκλους, οι οποίοι διαπνέονται από μικροψυχία και πολιτικές σκοπιμότητες και ιδεοληψίες. Σήμερα, 82 χρόνια από το ιστορικό ΟΧΙ, ας μην είμαστε μικρόψυχοι. Μετά από τόσα χρόνια όλες οι Ελληνίδες και όλοι οι Έλληνες υποχρεούμεθα να αναγνωρίζουμε την προσφορά του προς την Πατρίδα μας και το Ελληνικό Έθνος και να μην λησμονούμε αυτό, που του ανήκει.
Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Πατιαλιάκας.