Στα επιχειρησιακά πλάνα των τεσσάρων συστημικών τραπεζών προβλέπονται νέα δάνεια συνολικούς ύψους περίπου 15 δισ. ευρώ έως το τέλος του 2021 (!)
Το κλείδωμα σχεδόν όλων των οικονομικών δραστηριοτήτων έως και τα μέσα Μαΐου ανέστειλε και τις όποιες αυτές, προβλεπόμενες εκταμιεύσεις τέλος πάντων, κατά το δεύτερο εξάμηνο του έτους, όταν αναμένονται και τα πρώτα χρήματα από το Ταμείο Ανάκαμψης, σύμφωνα με τις αποφάσεις των επιτρόπων.
Θα πει κανείς βεβαίως πως παρά το «κλείδωμα» διακινήθηκαν πολλές «μαύρες» πωλήσεις προϊόντων και υπηρεσιών αυτούς τους μήνες. Ναι, έτσι είναι πλην όμως η «μαύρη» διακίνηση χρήματος μπορεί να δημιουργεί κάποια «ευχέρεια» περεταίρω συντήρησης ορισμένων επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών και εμπορίου, αλλά χειροτερεύει όλα τα άλλα οικονομικά μεγέθη μιάς οικονομίας, όπως ασφαλιστικό, συνταξιοδοτικό, δημοσιονομικό αποτέλεσμα, ΑΕΠ, και πολλά ακόμα.
Μία ενδεικτική κατανομή των δανείων 15 δισ. θα μπορούσε να είναι η εξής, σύμφωνα με τις τράπεζες: Πράσινη μετάβαση (38%), Ψηφιακή μετάβαση (13%), Απασχόληση και κοινωνική συνοχή (25%), Ιδιωτικές επενδύσεις και οικονομικός μετασχηματισμός (24%). Τραπεζικά στελέχη εξηγούν ότι τα δάνεια αυτά αφορούν συγκεκριμένες επιχειρήσεις, ενώ το κομμάτι των χορηγήσεων προς τα νοικοκυριά θα είναι πολύ μικρό.
Από τις παρουσιάσεις των τραπεζών, αυτό οφείλεται σε δύο κύριους λόγους: Πρώτον, δεν αναμένεται αυξημένη ζήτηση για δανεισμό από όλους κυρίως λόγω του υψηλού ιδιωτικού χρέους, το οποίο αφορά περίπου τα δύο τρίτα των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, εκ των οποίων η πλειονότητα είναι ήδη υπερχρεωμένη και δεν μπορεί να εξυπηρετήσει τα ήδη συσσωρευμένα χρέη.
Και για να έχουμε μια σαφή εικόνα των πραγμάτων, πέραν των «ωραιοποιήσεων» των τηλεπαραθύρων, σήμερα το ιδιωτικό χρέος (προς τράπεζες, ΚΕΑΟ (ΕΦΚΑ), ΑΑΔΕ και ΔΕΗ) ξεπερνά τα 250 δισ. ευρώ, ενώ σύμφωνα με μελέτες, το 70% των Ελλήνων χρωστά σε περισσότερους από τρεις πιστωτές. Επίσης, υπάρχει ένας άτυπος δανεισμός (επιταγές σε αναστολή, από φίλους, καθυστερήσεις στις πληρωμές, πιστώσεις μεταξύ επιχειρήσεων κλπ) που υπολογίζεται σε άνω των 15 δισ. ευρώ.
Τα παραπάνω ποσά προκύπτουν από στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Ιδιωτικού Χρέους και από ανεξάρτητες μελέτες που έχουν στα χέρια τους υπ. Οικονομικών, τράπεζες, ενώ κάποιες έχουν δημοσιευθεί δημοσίως.
Συνεπώς, η οικονομική εξάντληση από την πανδημία, αφενός, και η υπερχρέωση από την άλλη, δεν θα επιτρέψει σε πολλά νοικοκυριά και παραδοσιακές μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις και αυτοαπασχολούμενους (πλειονότητα στην Ελλάδα) να ζητήσουν νέα δάνεια. Πόσο μάλλον όταν έρθουν στην επιφάνεια και τα χιλιάδες νέα λουκέτα τέλη Ιουλίου, μόλις παύσουν και τα μέτρα «στήριξης» (στην ουσία αναστολή πληρωμών και αύξηση του χρέους όσων επιχειρήσεων είχαν απομείνει προ της «πανδημίας».
Ζήτηση αναμένεται μόνο για ρυθμίσεις στα πλαίσια των 12 – 24 δόσεων και για επιδοτούμενα προγράμματα όπως το “Εξοικονομώ” και άλλα αντίστοιχα για τον ψηφιακό εκσυγχρονισμό, κλπ. Τα οποία όμως όχι μόνον δεν προσθέτουν απολύτως τίποτα στην εγχώρια οικονομία, αλλά αντιθέτως, χειροτερεύουν αναλογικά τη θέση του συναλλαγματικού ισοζυγίου, δεδομένου ότι το 70% του όγκου των υλικών είναι εισαγόμενα.
Δεύτερον, δεν πληρούν τα κριτήρια και τις προϋποθέσεις των διαθεσίμων προς δανεισμό κεφαλαίων σχεδόν όλοι οι κλάδοι και όλες οι εγχώριες παραγωγικές επιχειρήσεις που απασχολούν προσωπικό και αυτό διότι από τη μία υπάρχουν τα γνωστά τραπεζικά κριτήρια , τα οποία ισχύουν σε όλες τις περιπτώσεις, ακόμη και για δάνεια από την Ευρωπαϊκή Αναπτυξιακή Τράπεζα, και, από την άλλη τα κριτήρια του Ταμείου Ανάκαμψης και των υπόλοιπων διαρθρωτικών ταμείων.
Πιο αναλυτικά τα τραπεζικά κριτήρια είναι συγκεκριμένα και οι ελληνικές τράπεζες στα φετινά τους πλάνα θα λάβουν υπόψη την ιστορικότητα και τη χρηματοοικονομική υγεία των επιχειρήσεων της προ-covid εποχής. Τα κριτήρια αυτά αφήνουν εκτός χρηματοδότησης τις εξής κατηγορίες: επιχειρήσεις και νοικοκυριά με κόκκινα δάνεια, με αρρύθμιστες φορολογικές ή ασφαλιστικές εισφορές, με χρήση των ορίων για κρατικές επιχορηγήσεις, με αρνητικά ίδια κεφάλαια και με υπερδανεισμό, σύμφωνα με τον πρόεδρο της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών κ. Γιώργου Χατζηνικολάου σε ομιλία του στη Βουλή.
Η χρηματοδότηση πάλι μέσω του Ταμείου Ανάπτυξης και άλλων ευρωπαϊκών πόρων προϋποθέτει την προϋπάρχουσα τεκμηριωμένη ίδια συμμετοχή, τραπεζική χρηματοδότηση και επιχορήγηση. Ανάλογα με το πρόγραμμα και τη γεωγραφική περιοχή τα ποσοστά διαφοροποιούνται, αλλά μία τυπική κατανομή είναι η εξής: 20%-30% ίδια συμμετοχή, 30% τραπεζικός δανεισμος, 40% επιδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης. Όπως εξήγησε πρόσφατη παρουσίαση ο Γενικός Διευθυντής Εταιρικής και Επενδυτικής Τραπεζικής της Εθνικής Τράπεζας, κ. Βασίλης Καραμούζης, πολύ σημαντικό κριτήριο αποτελεί η επιλεξιμότητα του έργου, λόγω του ότι το Ταμείο έχει συγκεκριμένους πυλώνες επένδυσης, οι οποίοι είναι: πράσινη μετάβαση, ψηφιακή μετάβαση, απασχόληση, δεξιότητες και κοινωνική συνοχή και ιδιωτικές επενδύσεις και μετασχηματισμός της οικονομίας. Δηλαδή, εφαρμόζονται τα λεγόμενα κριτήρια ESG.
Επομένως, μια αναλυτικότερη παρουσίαση των κλάδων, εταιρειών και επενδύσεων που μπορούν να χρηματοδοτηθούν είναι η εξής: ΑΠΕ και αποθήκευση ενέργειας, Υδρογόνο και η χρήση του στη παραγωγή ενέργειας, τις μεταφορές και στη βιομηχανία, Υποδομές ενέργειας (καλώδια, αγωγοί αερίου), Διαχείριση απορριμμάτων, Υποδομές δρόμων, Τουρισμός (βελτιώσεις-επέκταση αερολιμένων, λιμένων, οδικού δικτύου εξωραϊσμός Αττικής Ριβιέρας κλπ), Scalability ελληνικών εταιρειών (συγχωνεύσεις, capex) και ΣΔΙΤ.
Βλέπετε πολλές ελληνικές επιχειρήσεις να μπορούν να αξιοποιήσουν έστω και ένα σεντ από τα κονδύλια αυτά; Έστω και δανεικά;
Άρης Παπαμιχαήλ
Οικονομολόγος – Σύμβουλος Επιχειρήσεων
